Taal & Literatuur

Posts over taal en literatuur

Grote Taaldag 2025: Spelfouten bij de gebiedende wijs

— Posted in Taal & Literatuur by

Aanstaande vrijdag, 31 januari, vindt De Grote Taaldag 2025 plaats aan de Universiteit Utrecht. Daar presenteren mijn student-assistent Franka Hogewoning en ik resultaten van een door Digital Humanities gefinancierd onderzoek naar Spelfouten bij de gebiedende wijs in het voortgezet onderwijs. Hieronder vind je het abstract.

Een merkwaardig soort pv [persoonsvorm]’ noemt Van den Toorn (1984, p.12) de gebiedende wijs, die geschreven wordt als de stam van het werkwoord (cf. Broekhuis, Corver & Vos, 2015, p. 87), zoals in (1).

(1) Bied hun een drankje aan.

Een werkwoord als bieden kent in de tegenwoordige tijd verschillende spellingen bij eenzelfde uitspraak (ik bied, jij/hij biedt) en eerder onderzoek laat zien dat dergelijke homofone werkwoorden zelfs bij geoefende spellers fouten veroorzaken (Sandra et al., 2001).

Aangezien bij de gebiedende wijs geen onderwerp zichtbaar is, verwachten wij in deze categorie meer spelfouten bij homofone werkwoorden (stam+t i.p.v. stam) dan bij andere homofone persoonsvormen, een effect dat mogelijk beïnvloed wordt door concurrentie van zinsinitiële persoonsvormen voorafgaand aan je, zoals in (2), en, wellicht in afnemende mate, de archaïsche meervoudsimperatief, zoals in (3).

(2) Bied je/biedt je broer hun een drankje aan?

(3) Komt allen tezamen.

In deze lezing vergelijken we op basis van een grootschalige data-analyse (zie Reuneker & Dunning, 2023) spelfouten bij de gebiedende wijs met die bij overige homofone persoonsvormen. We laten zien dat middelbareschoolleerlingen op elk niveau meer moeite hebben met de gebiedende wijs dan met andere persoonsvormen, hoewel havo- en vwo-leerlingen de vorm steeds beter onder de knie krijgen.

Zie het abstract inclusief referenties op https://www.reuneker.nl/files/papers/hogewoning_reuneker_grote_taaldag_2025.pdf.

Wellicht tot vrijdag bij De Grote Taaldag!

Wordlist generator updated to replace diacritics

— Posted in Taal & Literatuur by

One of the nicest things about the online corpus tools I develop and maintain is that I get questions and suggestions from (a whole range of) researchers around the globe. This time, someone asked me to include the option to remove spanish interpunction at the start of a word/sentence, like ¿ and ¡ and an option to include or exclude diacritics like ø, ö and characters such as ß – the German 'sharp' or 'double S'. The script already filtered out these characters, but in a rather crude way: a word like schön simply became schon, and äh even became a single letter, h, which is strange (and incorrect) to see in the results.

enter image description here

Inverted question mark and exclamation mark

With this update, characters can be either kept (schön stays schön), or replaced (schön becomes schon). The update is live, so if you're interested, head over to https://www.reuneker.nl/files/wordlist.

Mama appelsap in De avonden

— Posted in Taal & Literatuur by

In een nieuw stukje op Neerlandistiek beschrijf ik, op de valreep van 2024, hoe Gerard Reve al in 1947 de ‘mama appelsap’ beschreef.

Lees het gratis en voor niets op https://neerlandistiek.nl/2024/12/mama-appelsap-in-de-avonden.

enter image description here

Mama appelsap in 'De avonden'. Afbeelding door Dick Matena.

De avonden

— Posted in Taal & Literatuur by

Elk jaar lees ik van 22 tot en met 31 december 'De avonden' van Gerard Reve, of, als ik een vroege druk pak, Simon van 't Reve. Elk jaar voelt dat weer een beetje als thuiskomen – ik weet precies wat er wanneer komen gaat, maar toch lees ik het steeds weer in een net ander licht.

Dit jaar doe ik het eens anders en lees ik de 'verstripte' versie van Dick Matena.

enter image description here

De avonden – een beeldverhaal

Tot nu toe hink ik een beetje op twee gedachten; het beeldverhaal is werkelijk schitterend getekend en de stijl – somber, ingetogen – past erg goed bij het verhaal, maar werkelijk alle tekst is integraal overgenomen. Op zich kan het fijn zijn dat een bewerking dicht bij het origineel blijft, maar in een beeldverhaal zou ik toch meer voor show, don't tell zijn, denk ik.

enter image description here

De uitdrukkingen van de personages spreken boekdelen

Vandaag weer een hoofdstuk; een fijn vooruitzicht zo op Eerste Kerstdag. Bij Frits van Egters, hoe vreemd en vervelend hij ook kan zijn, vind je altijd wel wat herkenning, verwondering en een beetje troost. (Niet dat ik geen zin heb in kerst, hoor, maar het is soms ook gewoon heerlijk om naast al het familiegebeuren lekker in je eentje een foute grap of vreemde gedachte te lezen.)

Het is natuurlijk leuk om je favoriete zinnen/uitspraken op te zoeken en te kijken welk beeld daarbij gemaakt is. Hieronder zie je er eentje, waarbij ik altijd moet gniffelen om de frase 'groot misbaar'.

enter image description here

'Groot misbaar'

Wat zal ik volgend jaar doen? Weer ouderwets de roman lezen? Het luisterboek, ingesproken door Reve zelf, beluisteren? Of misschien toch eens een keer de Engelse vertaling uit 2016? Alleen de film (1989) telt niet – vind ik dan.

Geshopt tot je dropt. Het spellen van werkwoorden uit het Engels (Onze Taal)

— Posted in Taal & Literatuur by

In het november-decembernummer van Onze Taal schreef ik een stuk over de spelling van leenwerkwoorden uit het Engels, zoals shoppen, stressen en instaën. Wil je weten hoe je zulke woorden correct spelt en voor welke valkuilen je moet oppassen? Bestel het nummer dan op https://onzetaal.nl/tijdschrift/06-2024!

enter image description here

Dank aan de redactie van Onze Taal voor de samenwerking en aan Flos Vingerhoets (of het is nou Vingerhoedts?) voor de prachtige illustratie bij het stuk.

Pagina 1 of 5